Slepers, -sets & koppelingen
Slepers voor wagons en locomotieven
U denkt misschien: slepers, lekker belangrijk, die dingen zitten er standaard onder en daar kunnen we verder niets aan veranderen? Nou, dat ligt heel wat genuanceerder!
Wat is de functie van een sleper?
Simpelweg de spanning die op de spoorstaaf of de middenrail staat, oppakken en via een draadje doorgeven aan de motor, een lampje enz. Niks meer, niks minder, want een sleper sleept letterlijk over een railstaaf. Ik maak vanaf nu geen onderscheid meer tussen railstaaf en middenrail, ze doen nl hetzelfde stroom afnemen of teruggeven.
In de praktijk zit er op een railstaaf ook wel eens een vuil plekje en op dat moment is er even geen 1:1 overdracht van de spanning. Afhankelijk van de hoeveelheid gevraagde stroom gaat die overdracht om dat vuiltje heen door de lucht en dat gaat gepaard met een kleine lichtflits. Dan springt de spanning tussen blokje en spoorstaaf even door de lucht naar elkaar toe. Dat ziet u bij de echte spoorwegen vooral bij de pantografen: Daar knettert het veel meer dan bij onze 12 Volt, want in het echt staat daar 1500 volt op! U bemerkt direct: wordt er weinig stroom/spanning en spanning gevraagd dan is er nauwelijks een flits, wordt er veel gevraagd dan is de vonk veel heftiger. Ernstig nadeel bij zo’n flits: de vonken zijn echt heet en branden in op het metaal. Zowel bij de pantografen in het grootbedrijf als bij onze slepers in model.
Samengevat: hoe lager het voltage/spanning hoe kleiner de lichtflitsen kleiner. Meer punten van afname is dus gelijk aan minder opname per punt en dat alleen al pleit voor een extra sleper(s) onder een loc.
Een TE perma motor vraagt 0.35 Ampère, de moderne motoren die ik gebruik gaan richting de 0.035Ampere; nog maar 10% van die TE motor! Toch is het beter om waar mogelijk een extra sleper in te zetten. Datzelfde geldt voor binnenverlichtingen: Gloeilampjes gebruiken ook +/- 1-x zo veel stroom als LED verlichting, de volgende goede reden om voor LED’s te kiezen!
Samengevat: De kunst van mooi rijden is met een goede moderne motor en/of ledverlichting meer meerdere contactpunten voor een zo laag en constant mogelijke stroomafname per contactpunt.
Hoe verbeteren we het contact tussen railstaaf en sleper?
De Trix Express methode is: veel druk op de sleper, dan schraapt deze harder over de spoorstaaf en is er beter contact. Tsja, dat klopt wel maar wat zijn de gevolgen? De loc moet veel harder trekken met een sleepje van 3 wagons met binnenverlichting en uw slepers slijten als een bezetene! Dat laatste vond Trix en de huidige leveranciers van slepers geen enkel probleem….
Mij als hobbyist ergert me die benadering enorm. Ik zoek liever in een andere richting: Minder stroomverbruik (alweer!) meer contactpunten voor stroomafname, schonere plekken voor de stroomafname en bij voorkeur veel minder druk want dan slijten mijn sleper veel langzamer. En op die manier kan ik nog een extra wagon achter m’n loc haken zonder dat ik de motor binnen de kortste keren overbelast.
Origineel model: 20-25 gram
De praktijk bij wagons:
Een standaard TE railsleper blijkt per sleper met ongeveer 20-25 gram op de railstaaf te drukken. Met een setje van 4 wagons met binnenverlichting heeft u 8 slepers nodig en daarmee sleurt uw loc 8x 20-25 gram ofwel 160 tot 200 gram(!) aan metaal over de railstaven! Bizar toch?!
Op grond daarvan zocht ik naar alternatieven om dat bizarre gewicht kwijt te raken. Zo kwam op een aantal totaal nieuwe concepten voor het opnemen van stroom vanaf de wielen en via de middenslepers.
Voor de railsleper van een wagon waarvan het onderstel uit metaal bestaat of waarvan er nooit slepersbevestigingen zijn gemaakt heb ik speciale setjes gemaakt die bijna altijd twee verende flinterdunne maar slijtvaste ‘haren’ (niet van ijzer/staal!) hebben die tegen de binnenzijde van de metalen(!) wielen aanliggen. Die binnenkanten zijn trouwens altijd schoon, dus optimaal contact.
Deze contactpunten oefenen per set van 2 wielen een druk uit van slechts 1 tot 2 gram! Kortom u gaat van 80-100 gram naar slechts 4 -8 gram voor een 4-wagenset. Pak uit uw winst!
Voor de middenslepers bedacht ik een dunner type verend materiaal om ook die slepers minder zwaar te laten drukken op de ondergrond. Dat nieuwe ontwerp is prima geschikt voor rijtuigen maar ook als extra sleper op sommige locs. Deze nieuwe sleper drukt nog maar met 6-8 gram op de middenrail en daarmee winnen we opnieuw 65-75%.
Conclusie: daar waar mogelijk alternatieven kiezen levert een winst op van 70-90% aan minder wrijving zonder verlies van functie!
Tenslotte gebruik ik bij sommige locs een click-houder voor de verbindingen tussen onderstel en kap. Bij reparaties simpel los te klikken en als u klaar bent drukt u het in elkaar tot hij vastklikt en is uw stroomverzorging weer gegarandeerd.
Zie onderstaand voor alle mogelijkheden:
Verbeterd model: 1-2 gram
Extra sleper stoomloc: 6-8 gram
Slepers:
Het is zeker niet m’n bedoeling om een compleet assortiment slepers op te nemen, daarvoor zijn andere, veel beter geoutilleerde leveranciers.
Omdat ik de standaard middensleper zelf veel gebruik heb ik een flinke voorraad daarvan en kan desgevraagd dit artikel als service item mee leveren met andere bestellingen.
Datzelfde overweeg ik nog voor 1 of 2 andere speciaal slepers die in Nederland niet altijd voorhanden zijn. In de prijslijst komt u die dan vanzelf tegen.
Kijk in de onderstaande prijslijst welke losse slepers ik heb en kijk in groep-20 ‘Verlichting en verlichtingsets’ welke slepersets ik voor de diverse wagons heb ontwikkeld en ja, daar zitten ook slepers bij voor wagons die origineel nooit van slepers en/of licht konden worden voorzien!
Koppelingen
1: Bestaande koppeling aanpassen
Bij een aantal locs (o.a. de V-200) is het mogelijk om de extreem lange koppeling in te korten waardoor de bizar grote tussenafstand flink vermindert. Neem hiertoe de metalen koppeling uit de houder, is er een 2e gaatje in de koppelstang dan is de volgende ingreep mogelijk:
Kort de achterkant de haak zo ver in dat het achterste gaatje verdwijnt. Maak die nieuwe achterkant weer mooi rond en polijst rondom. Boor het gaatje dat er al zat op met een boortje van 2.0 mm want dan kan het schroefje er weer doorheen.
Het resultaat is dat de koppeling exact tussen de buffer komt te liggen, vrijwel dezelfde hoek kan maken als voorheen OM die buffers heen. Maar het uiterlijk zonder die ver uitstekende ‘pilaar’ is veel beter geworden zonder dat het negatieve gevolgen heeft voor het rijden.
2: NEM en TE Koppelingen
De meeste Expressers zijn nooit echt enthousiast geweest over de “ koppeling met die dikke kluit” die Trix in de 70-er jaren invoerde, hoe goed de achterliggende gedachte (koppelen aan de standaardhaak van andere merken) ook was. Lelijk, veel te dik en een nog grotere onderlinge afstand tussen de wagons was het resultaat. In samenwerking met een bevriende relatie kon ik de ‘nieuwe – oude’ koppelingen verkrijgen dus met de ouderwets smalle haak, die in een NEM-schacht passen.
Let op: er is een ‘lang’ en een ‘kort’ model en die behoren 1:1 overeen te komen met de originele koppeling!
De koppelingen zijn per 2 stuks verpakt.
De originele koppeling met de ‘spreidveren‘ is regelmatig een probleem qua beschikbaarheid. Ook dit type kan ik nu in voldoende aantallen leveren.
| Groep 30: Slepers en sleperplaatjes | 1-9-2022 | ||||
| Volg nr | Groep en Art. Nummer | Slepers en Sleperplaatjes | inhoud: | Prijs: | |
| 1 | 30 | 20169 | Wiel-sleperset (“UltraSoft) voor 4 assers metalen frame, 2 wielen contact | 1 | 4,50 |
| 2 | 30 | 33702 | Middensleper zwart vernikkeld | 4 | 7,00 |
| 3 | 30 | 2204-1 | Sleper voorloper BR-01 en 18/6 | 1 | 4,00 |
| 4 | 30 | 2204-2 | Sleper na-loper BR-01 en 18/6 | 1 | volgt |