Snaren, worm- & tandwielen
De koppeling tussen motor en hoofd-aandrijfas van een loc wordt gevormd door een snaar en twee snaarwielen, door een worm-wormwiel combinatie of door een combinatie van een serie tandwielen (of ronsels).
Aandrijving-1: Snaaraandrijving.
Snaren lopen in snaarwielen.
In een snaarwiel ligt een groef in V-vorm. Die vorm van die groef kan liggen tussen smal en diep tot extra wijd en ondiep. Bij de kleine diameters die wij gebruiken blijven alleen ronde snaren over om toe te passen.
Ronde snaren zijn in een extreme hoeveelheid diameters, dikten en materiaalsamenstellingen te vinden bij de industriële groothandel.
Na uitgebreid testen is een bepaalde V-vorm tot stand gekomen in combinatie met een bepaalde vorm en samenstelling van de snaar die het gemiddelde opleverde tussen trekkracht en levensduur.
Gebruik van een ander type snaar en/of snaarwiel zal dus andere resultaten geven!
Een ronde snaar in een V-groef zal bij extra gevraagde trekkracht zich dieper in die V-groef ingraven en er dan vaster in gaan liggen, met als gevolg: meer trekkracht maar ook meer wrijving dus ook meer slijtage.
Een snaar zal bij een overbelasting echter altijd gaan slippen en daarmee de aandrijving beschermen.
Aanbrengen van een snaar:
- De snaar moet met lichte voorspanning in de V-groef liggen, bij belasten zal de vrijloopkant een lichte bolling geven, terwijl de aangetrokken kant kaarsrecht het snaarwiel in zal lopen.
- Vet op een snaar mag nooit! Snaren zijn niet bestand tegen middelen als benzine, thinner, terpentine enz.
Snaren zijn, net als autobanden, een ‘gebruiksartikel’ en slijten door gebruik. Hoe heftiger het gebruik hoe sneller de slijtage en omgekeerd. Testen hebben bij gemiddeld gebruik* een levensduur van +/- 100 draaiuren laten zien.
*:‘Gemiddeld gebruik’ omschrijf ik als een loc met 4 stuks 4 assige wagons met goed lopende wielen, beperkt aantal slepers voor binnenverlichting, hellingen tot max. 3.5% in Radius-1 en een maximale ononderbroken rijtijd van 20 minuten gevolgd door volledig afkoelen van de motor. Oorzaak en gevolg van deze test staat in mijn artikel voor het clubblad van de Stichting Trix Express: ‘Over belasten en overbelasten’. Een kopie hiervan is op verzoek verkrijgbaar.
Aandrijving-2: Worm en Wormwiel.
Dit type zit vooral in onze wat kleinere locs.
Bij een worm, wormwiel of tandwiel spreken over het “Moduul” als we de afstand tussen twee tanden bedoelen. Hoe groter het ‘moduul’ hoe groter de afstand tussen die beide tanden. Trix heeft in de oudste locs moduul 0.8 gebruikt maar is later overgegaan op moduul 0.5. De tandwielen van onze locs hebben standaard allemaal moduul 05. Bij een tandwiel (ronsel) staan de tanden haaks op de zijkant, bij een wormwiel is de hoek van die tanden afhankelijk van het moduul en staan dus nooit onder 90!
Een groot misverstand bij velen is hoe de overbrengingsverhouding gaat tussen worm en wormwiel.
Bij een worm-wormwiel combinatie gelden deze vaste regels:
- per omwenteling van een worm met 1 ‘ingang’ zal slechts 1 tand van het wormwiel worden verplaatst ONGEACHT de diameter van die worm!
- Heeft een worm 2 ingangen dan worden er TWEE tanden per omwenteling verplaatst enz.
- Hoe groter het moduul, hoe meer het wormwiel verplaats wordt per omwenteling van de worm.
Trix Express locs hebben wormen met 1, met 2 en zelfs met 3 ingangen afhankelijk van model en jaargang.
De rijsnelheid zal bij dezelfde permamotor maar een worm met 2 ipv 1 ingang dus ook hoger liggen.
Daarom vervang ik zowel de worm als het wormwiel naar een kleiner moduul. Ook is het wormwiel nog iets groter dan het origineel. Daardoor heeft het wormwiel dus meer EN fijnere tanden en zal per omwenteling van de worm dit wormwiel duidelijk minder ver ronddraaien met als gevolg een lagere eindsnelheid.
De worm en de wormwielen die ik gebruik zijn van een hoogwaardige soort kunststof. Die moeten met een speciale vetsoort worden onderhouden en dus NIET met Trix vet!! Testen hebben aangetoond dat na 1000 bedrijfsuren onder ‘ normaal gebruik’ en het speciale vet er geen extreme slijtage was te zien. Ook dit is ooit (globaal 2006) gepubliceerd in het clubblad van de stichting Trix Express.
Conclusie: met een snaaraandrijving of met een aangepaste worm-wormwiel combinatie kunnen de oude Trix Express locs een veel beter rijgedrag krijgen dan ooit mogelijk was.
Ik heb voor de toepasselijke locomotieven steeds een optimaal geschikte motor gezocht. Elke motor is voorzien van een perfect vervaardigd vliegwiel met bijbehorende snaar- of worm-wormwielaandrijving. Bij elke combinatie is beschreven, mede aan de hand van foto’s welke toebehoren, gereedschappen etc. er nodig zijn om het ombouwen goed te laten verlopen. De ontwikkelingen in motortechniek staan niet stil; verbeteringen worden permanent doorgevoerd waar mogelijk.
Op clubdagen, workshops, per telefoon, of per mail kan ik u altijd helpen met zo’n ombouw.
Snaren | |||||||
Volg nr: | Groep en Art. Nummer | Binnen diameter | Snaar type: | Inhoud: | Kleur | Prijs per 1-8-2022 | |
1 | 40 | 10z70 | 7 | AS | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
2 | 40 | 10z80 | 8 | AS | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
3 | 40 | 10z90 | 9 | AS | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
4 | 40 | 10z120 | 12 | AS | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
5 | 40 | 15z075 | 7,5 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
6 | 40 | 15z080 | 8 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
7 | 40 | 15z090 | 9 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
8 | 40 | 15z100 | 10 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
9 | 40 | 15×110 | 11 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
10 | 40 | 15z120 | 12 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
11 | 40 | 15z130 | 13 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
12 | 40 | 15z140 | 14 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
13 | 40 | 15z150 | 15 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
14 | 40 | 15z160 | 16 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
15 | 40 | 15z170 | 17 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
16 | 40 | 15z180 | 18 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
17 | 40 | 15z190 | 19 | A | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
18 | 40 | 17z110 | 11 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
19 | 40 | 17z120 | 12 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
20 | 40 | 17z130 | 13 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
21 | 40 | 17z140 | 14 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
22 | 40 | 17z150 | 15 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
23 | 40 | 17z160 | 16 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
24 | 40 | 17z170 | 17 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
25 | 40 | 17z180 | 18 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
26 | 40 | 17z190 | 19 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
27 | 40 | 17z200 | 20 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
28 | 40 | 17z220 | 22 | B | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
27 | 40 | 20z15 | 15 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
28 | 40 | 20z16 | 16 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
29 | 40 | 20z17 | 17 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
30 | 40 | 20z18 | 18 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
31 | 40 | 20z19 | 19 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
32 | 40 | 20z20 | 20 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
33 | 40 | 20z22 | 21 | C | Zakje 2 stuks | Zwart | 2,00 |
Tandwielen, worm en wormwielen | ||||||||
Volg nr: | Groep & Artikelnummer | Tanden | Tandwiel/ Worm/Wormwiel | Moduul: | Boring en dikte | Materiaal | Prijs per 1-8-2022 | |
1 | 40 | 8TM05Me3 | 8 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
2 | 40 | 8TM05Me5 | 8 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 5,0mm | Messing | 8,00 |
3 | 40 | 9TM05Me3 | 9 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
4 | 40 | 9TM05Me5 | 9 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 5,0mm | Messing | 8,00 |
5 | 40 | 10TM05Me3 | 10 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Aluminium | 7,50 |
6 | 40 | 10TM05Me5 | 10 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 5,0mm | Messing | 8,00 |
7 | 40 | 11TM05Me3 | 11 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
8 | 40 | 12TM05Me3 | 12 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
9 | 40 | 12TM05St5 | 12 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 5,0mm | Stahl | 8,00 |
10 | 40 | 13TM05Me3 | 13 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
11 | 40 | 13TM05Po3 | 13 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | POM | 7,00 |
12 | 40 | 14TM05Me3 | 14 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | Messing | 7,50 |
13 | 40 | 14TM05Po3 | 14 | Tandwiel | 0,5 | 2,0 mm. x 3,0mm | POM | 7,00 |
14 | 40 | 16TM05ME5 | 15 | Tandwiel | 0,5 | 1,5 mm. x 5,0mm | Messing | 8,00 |
15 | 40 | V36F TT5 | combi | Tand-Worm | 0,5 | Zwischenradsatz TE V36,BR24,64 und 80 | Set auf Achse | 8,00 |
16 | 40 | V36F TT8 | combi | Tand-Worm | 0,8 | Zwischenradsatz TE V36,BR24,64 und 80 | Set auf Achse | 8,00 |
17 | 40 | V20 TTKU | 21 | Tand-Worm | 0,5 | Zwischenradsatz, Gerade TE Loks | Kunststof | 8,00 |
18 | 40 | BR TTWAS | xx | Tand-Worm | 0,5 | Zwischenradsatz, Gerade TE Loks | Messing | 8,00 |
19 | 40 | V20 TT18 | 18 | Tandw+borst | 0,5 | 2,1 mm | Messing | 3,50 |
20 | 40 | S 4,5 rood | 1 | Worm | 0,4 | Schnecke Durchm. 4,5mm Bohrloch < 1,5 | Kunststof | 5,00 |
21 | 40 | S 5,0 rood | 1 | Worm | 0,4 | Schnecke Durchm. 5,0mm Bohrloch < 2,0 | Kunststof | 5,00 |
22 | 40 | S 5,8 rood | 1 | Worm | 0,4 | Schnecke Durchm. 5,8mm Bohrloch < 2,0 | Kunststof | 5,00 |
23 | 40 | W36 messsing | 19Z | Wormwiel Nw. | 0,4 | Schneckenrad Diversen | Messing | 8,00 |
24 | 40 | W36 messsing | 19Z | Wormwiel gebr. | 0,4 | Schneckenrad Diversen | Kunststof | 6,00 |